SMEs Việt Nam: Thách thức và cơ hội trong hành trình mở rộng sản xuất công nghiệp
Việc mở rộng sản xuất để tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu đang trở thành yêu cầu cấp thiết đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs). Tại Triển lãm Quốc tế VIET INDUSTRY 2025, các chuyên gia cho rằng dù cơ hội rộng mở từ dòng vốn và dịch chuyển chuỗi cung ứng, nhưng SMEs Việt Nam vẫn vướng nhiều rào cản nội tại.
Cơ hội từ dịch chuyển chuỗi cung ứng và chính sách hỗ trợ
Theo Báo cáo Niềm tin Kinh doanh 2025, niềm tin của doanh nghiệp đang có sự khởi sắc rõ rệt. Tỷ lệ SMEs có kế hoạch mở rộng sản xuất – kinh doanh đã tăng từ 1,7% năm 2024 lên 2,4% năm 2025. Dù con số này còn khiêm tốn, song đây được xem là tín hiệu tích cực, đặc biệt khi ngành công nghiệp được khảo sát đạt mức điểm trung bình 2,8%, cao nhất trong các lĩnh vực, phản ánh khả năng phục hồi mạnh mẽ của khối sản xuất.
Xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu, căng thẳng thương mại Mỹ – Trung cũng đang mở ra cơ hội cho SMEs Việt Nam. Nhiều tập đoàn đa quốc gia tìm đến các điểm đến mới để phân tán rủi ro và Việt Nam trở thành lựa chọn hấp dẫn nhờ lợi thế về vị trí địa lý, lực lượng lao động và các hiệp định thương mại tự do.
Cùng với đó, môi trường chính sách trong nước tương đối thuận lợi: kinh tế vĩ mô ổn định, lạm phát được kiểm soát, tỷ giá duy trì cân bằng. Tuy vậy, cộng đồng doanh nghiệp vẫn kỳ vọng các chính sách sẽ đi sâu hơn, đặc biệt ở những lĩnh vực như cải cách thủ tục hành chính, tiếp cận đất đai và cơ chế pháp lý hỗ trợ sản xuất xanh.
Vốn, công nghệ và hạ tầng: Những nút thắt cần tháo gỡ
Khó khăn lớn nhất mà doanh nghiệp nhỏ và vừa phải đối mặt hiện nay chính là vốn. Dù Ngân hàng Nhà nước đã nới hạn mức tín dụng, lãi suất thương mại vẫn ở mức cao so với khả năng chịu đựng của phần lớn doanh nghiệp nội. Thậm chí, nhiều đơn vị buộc phải vay vốn từ kênh phi chính thức với chi phí rất lớn, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng mở rộng sản xuất.
Không chỉ vốn, hạ tầng sản xuất cũng đang là rào cản. Tại Tọa đàm “Chiến lược đầu tư hiệu quả và mở rộng sản xuất công nghiệp cho doanh nghiệp SME” trong khuôn khổ Triển lãm quốc tế VIET INDUSTRY 2025, ông Cao Phan Tuân, Trưởng phòng cấp cao phòng Marketing tại khu công nghiệp VSIP Bắc Ninh và VSIP Lạng Sơn, cho biết thách thức lớn với các nhà đầu tư nhỏ, đặc biệt là khối FDI vừa và nhỏ, nằm ở việc tiếp cận quỹ đất và nhà xưởng phù hợp. Nhiều khách hàng băn khoăn liệu có thể tìm được nhà xưởng dưới 3.000 – 4.000 m² để khởi đầu với quy mô nhỏ, song nguồn cung cho phân khúc này hiện vẫn rất hạn chế, gây khó khăn cho kế hoạch mở rộng ban đầu của doanh nghiệp.
Đồng quan điểm, bà Trần Vân Khánh, Giám đốc Công ty Tư vấn đầu tư VKI, nhấn mạnh thêm một rào cản khác là khâu lựa chọn vị trí và khu vực đầu tư. “Nhiều doanh nghiệp sau khi đi khảo sát vẫn băn khoăn, bởi xây dựng nhà máy sản xuất là khoản đầu tư lâu dài, có thể gắn bó tới 50–70 năm. Họ chưa xác định rõ đâu là tiêu chí quan trọng nhất để chọn địa điểm đặt nhà máy, nên thường phải cân nhắc rất kỹ”, bà Khánh chia sẻ.
Một trong những vấn đề khiến doanh nghiệp lo ngại nhất hiện nay là chi phí đầu tư xanh. Trước yêu cầu khắt khe về tiêu chuẩn ESG từ các đối tác quốc tế, nhiều đơn vị mong muốn xây dựng nhà máy thân thiện môi trường nhưng lại lo ngại gánh nặng chi phí ban đầu. Bên cạnh đó, thiếu kinh nghiệm trong thiết kế, quản trị dự án và đáp ứng các chứng chỉ quốc tế khiến quá trình chuẩn hóa sản xuất kéo dài nhiều năm, thậm chí lên tới một thập kỷ.
Việc lựa chọn địa điểm, thiết kế nhà máy hay tư vấn xây dựng cũng là thách thức. Không ít doanh nghiệp nhỏ và vừa tự xoay xở để tiết kiệm chi phí ban đầu, nhưng điều này thường dẫn đến phát sinh lớn trong quá trình vận hành và khiến hiệu quả đầu tư giảm sút.
Hướng đi cho SMEs: Từng bước, liên kết và bền vững
Theo các chuyên gia, con đường khả thi nhất cho SMEs là từng bước mở rộng với chiến lược rõ ràng. “Thay vì bỏ ra hàng trăm tỷ đồng để dựng nhà máy, họ có thể chỉ cần vài trăm nghìn USD để thuê xưởng, tập trung nguồn lực vào xoay vòng vốn, phát triển sản phẩm và thị trường. Đây cũng là cách giúp doanh nghiệp duy trì sự linh hoạt, giảm rủi ro và nhanh chóng thích ứng với thay đổi”, ông Cao Đại Thắng, Chủ tịch HĐQT INTECH Group, nhận định.
>>> Nhà xưởng cao tầng INTECH TIC – Giải pháp bền vững cho SMEs trong hành trình hội nhập
Một yếu tố quan trọng khác là phân bổ vốn hợp lý. Lãnh đạo doanh nghiệp cần tính toán kỹ lưỡng giữa đầu tư hạ tầng và vốn lưu động, tránh tình trạng dồn tất cả cho nhà máy mà thiếu nguồn xoay vòng phục vụ sản xuất.
Về tiêu chuẩn quốc tế, SMEs nên chọn lọc chứng chỉ phù hợp thay vì chạy theo phong trào. Việc đầu tư vào các chứng chỉ cần dựa trên nhu cầu thực tiễn và hiệu quả mang lại, tránh tốn kém mà không tạo giá trị thiết thực.
Liên kết cũng được coi là chìa khóa, bởi doanh nghiệp có thể hợp tác với các tập đoàn, dự án quốc tế để tận dụng nguồn hỗ trợ kỹ thuật, tài chính và kinh nghiệm quản lý. Đồng thời, việc tham gia vào các khu công nghiệp hoặc cụm công nghiệp dành riêng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa với hạ tầng sẵn có và chi phí hợp lý sẽ giúp giảm bớt gánh nặng đầu tư ban đầu.
>>> Việt Nam là điểm đến hấp dẫn của dòng vốn đầu tư quốc tế vào lĩnh vực công nghiệp
>>> SME trước nguy cơ bị bỏ lại phía sau, trợ lực nào để doanh nghiệp nội vượt lên?
SMEs Việt Nam đang đứng trước thời điểm quan trọng: hoặc vươn lên để tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu, hoặc bị bỏ lại phía sau trong quá trình dịch chuyển sản xuất. Cơ hội không thiếu, từ xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng quốc tế cho tới chính sách hỗ trợ trong nước. Tuy nhiên, để biến cơ hội thành hiện thực, SMEs cần tháo gỡ những nút thắt về vốn, hạ tầng và tiêu chuẩn quốc tế.
Xây dựng chiến lược, liên kết chặt chẽ và định hướng phát triển bền vững, SMEs hoàn toàn có thể trở thành lực lượng chủ lực, góp phần nâng cao giá trị và vị thế của ngành công nghiệp Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu.
Nguồn: Thương Trường (19/09/2025). SMEs Việt Nam: Thách thức và cơ hội trong hành trình mở rộng sản xuất công nghiệp. https://thuongtruong.com.vn/news/smes-viet-nam-thach-thuc-va-co-hoi-trong-hanh-trinh-mo-rong-san-xuat-cong-nghiep-150267.html
